ETF rút vốn, Vn-Index lao đao!

(TBKTSG) - Dù quy mô giao dịch chỉ chiếm khoảng 4% vốn hóa toàn thị trường nhưng động thái bán ròng quyết liệt trước sức ép bị rút vốn của các quỹ ETF đang gây áp lực không nhỏ lên Vn-Index. Khối ngoại đã và đang thể hiện vai trò là người thiết lập và dẫn dắt xu hướng thị trường.

Sức ép bị rút vốn

Thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam khởi đầu hai tháng đầu năm 2015 với diễn biến khá thuận lợi cùng với hoạt động mua vào mạnh mẽ của khối ngoại (hơn 1.100 tỉ đồng). Tuy nhiên, bước sang tháng 3, xu thế này đã hoàn toàn đảo ngược khi khối ngoại bất ngờ có động thái bán ròng mạnh trở lại, đặc biệt từ thời điểm giữa tháng 3 trở đi. Tính từ đầu tháng đến hết phiên ngày 27-3, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng hơn 740 tỉ đồng trên sàn HSX. Mức bán ròng này chỉ đứng sau giai đoạn rút vốn quyết liệt của khối này từ tháng 9 đến tháng 11 năm ngoái.

Các mã bị bán ròng chủ yếu vẫn là các blue-chips vốn hóa lớn. Cao điểm trong tuần từ 23 đến 27-3 vừa qua, trong số 613 tỉ đồng bán ròng trên sàn HSX, khối ngoại tập trung bán các mã chủ chốt như PVD (149 tỉ đồng); GAS (106 tỉ đồng); MSN (72 tỉ đồng); HAG (69 tỉ đồng); VIC (44 tỉ đồng)…

Điểm đặc biệt là quá trình bán ròng của khối ngoại nêu trên trùng khớp với hiện tượng các quỹ ETF liên tục bị các nhà đầu tư trên thị trường thế giới rút vốn. Điều này khiến suy đoán việc bán ròng của khối ngoại chủ yếu xuất phát từ các quỹ ETF được khá nhiều nhà đầu tư trong nước tin tưởng. Cụ thể, trong giai đoạn từ ngày 28-2 đến ngày 27-3, tổng giá trị tài sản ròng của quỹ ETF VNM đã giảm 96 triệu đô la Mỹ (tương đương hơn 2.000 tỉ đồng), từ mức 519 triệu đô la Mỹ xuống chỉ còn 423 triệu đô la Mỹ. Số chứng chỉ quỹ lưu hành (outstanding shares) theo đó cũng giảm từ mức 27 triệu xuống chỉ còn 24,8 triệu vào cuối tuần trước. Khi nhà đầu tư rút vốn, các quỹ ETF đứng trước áp lực phải bán ra một phần danh mục cổ phiếu tại TTCK Việt Nam để trả lại tiền cho nhà đầu tư. Đây được coi là nguyên nhân trực tiếp lý giải cho động thái bán ròng liên tục với giá trị lớn của nhà đầu tư nước ngoài trong ba tuần gần đây.

Vì sao quỹ ETF bán?

Quy mô hai quỹ ETF có hoạt động đầu tư tại TTCK Việt Nam hiện nay chỉ khoảng 1 tỉ đô la Mỹ (xấp xỉ 4% giá trị vốn hóa thị trường). Với tỷ trọng nhỏ như trên, cho dù quỹ ETF bán quyết liệt, VN-Index cũng khó có diễn biến giảm sâu như giai đoạn vừa qua nếu như dòng tiền nội có sự vững chắc về mặt tâm lý cũng như bền bỉ trong hoạt động mua vào. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các đợt sóng lên hay xuống trên TTCK Việt Nam nhiều năm qua chịu sự dẫn dắt của nhà đầu tư nước ngoài. Dù quy mô mua bán không lớn nhưng mức độ tập trung cao trong các lệnh mua/bán và hành động nhất quán trong một thời gian đủ dài đã giúp khối ngoại luôn có vai trò dẫn dắt thị trường. Ngược lại, nhà đầu tư trong nước với tính chất nhỏ lẻ, phân tán thường là người chậm chân và hành xử bị động trước mỗi đợt mua vào/bán ra của khối ngoại.

Trở lại diễn biến bán của quỹ ETF trong một tháng qua, nguyên nhân có thể xuất phát từ một số nhân tố sau:

Thứ nhất, những thông điệp của FED trong cuộc họp Ủy ban Thị trường mở FOMC lần gần đây nhất đã cho biết FED không còn nhiều kiên nhẫn với chính sách lãi suất thấp nữa. Mặc dù xu hướng mạnh lên của đồng đô la Mỹ đang dần có những tác động tiêu cực đến xuất khẩu và nền sản xuất Mỹ, buộc FED phải cân nhắc kỹ hơn về thời điểm chính xác nhưng về cơ bản kịch bản tăng lãi suất gần như chắc chắn sẽ diễn ra trong năm nay. Khi chính sách đã được xác nhận, nhà đầu tư tại Mỹ có thêm nhiều căn cứ để tính toán lại danh mục đầu tư của mình. Rút vốn tại các thị trường khác để tập trung đầu tư tại Mỹ với giá trị đồng đô la Mỹ ngày càng tăng đang là lựa chọn của khá nhiều nhà đầu tư.

Thứ hai, sự hồi phục của TTCK châu Âu trong thời gian gần đây cũng đang là nhân tố đáng chú ý. Kể từ đầu năm đến nay, chỉ số Euro Stoxx 50 (rổ cổ phiếu bao gồm 50 blue-chips hàng đầu tại TTCK châu Âu) đã tăng 17%. Xu hướng yếu đi của đồng euro so với đô la Mỹ đang tạo ra lợi thế không nhỏ cho các doanh nghiệp xuất khẩu của châu Âu. Thêm vào đó, gói nới lỏng định lượng QE trị giá 1.100 tỉ euro đã chính thức được ECB khởi động, mang đến kỳ vọng sẽ kích thích nền kinh tế của khu vực này trong thời gian tới. Đây cũng có thể là nguyên nhân khiến một phần dòng vốn quốc tế có xu hướng rút ra khỏi các thị trường mới nổi để quay trở lại châu Âu.

Thứ ba, diễn biến căng thẳng gần đây của tỷ giá tiền đồng/đô la Mỹ có thể đã phần nào khiến tâm lý nhà đầu tư nước ngoài lo ngại. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước tuyên bố tiếp tục giữ ổn định tỷ giá, nhưng khá nhiều nhà đầu tư nước ngoài vẫn lo ngại về sức ép đối với tỷ giá hiện nay. Rút vốn trước khi tỷ giá được điều chỉnh chính thức cũng là cách để giảm thiểu rủi ro.

Tuy vậy, hoạt động rút vốn của quỹ ETF được dự báo sẽ giảm dần khi chênh lệch giữa giá giao dịch chứng chỉ quỹ và NAV của quỹ VNM đang ngày càng thu hẹp trong các phiên gần đây. Đây có thể là dấu hiệu cho biết hoạt động rút vốn của quỹ ETF có thể sớm kết thúc. Thêm vào đó, cả hai chỉ số cũng đang về các vùng giá hấp dẫn có thể thu hút lực cầu bắt đáy trong nước. Diễn biến này được kỳ vọng sẽ giúp VN-Index sớm có sự hồi phục trở lại trong ngắn hạn.